“Toàn thủ công thành hình” (全手工成型) của ấm tử sa là gì?
Toàn thủ công thành hình, bất kể là hình tròn, vuông, hoa văn hay dạng gân nổi, đầu tiên cần cắt khối đất tử sa (紫砂泥料) thành các loại nguyên liệu (gọi thông dụng là “ni lộ ti” 泥路丝), sau đó dùng búa hoặc vồ đập thành các dải đất và phiến đất phù hợp với yêu cầu hình dáng sản phẩm.
Tiếp đến, dùng các công cụ như bàn xoay để cắt ra các dải đất phù hợp với chiều rộng, cắt đất miệng, đất đáy, phiến đất đáy. Khi chế tác thân ấm, dán phiến đất quanh đĩa quay, dán dải đất chồng quanh thành, khép vòng liền mạch.
Các phương pháp thủ công thành hình cơ bản gồm những gì?
Có 4 phương pháp chính:
1. Quanh thân thành hình pháp (围身筒成型法) – phù hợp với ấm tròn.
Dựa vào đường kính thiết kế miệng ấm, tính đến độ co sau khi nung, tỷ lệ độ tròn, cùng độ cao của phần nối trên – dưới thân. Cán phiến đất thành dải đất, dán dải đất lên đĩa xoay rồi đập tạo hình. Dán miệng và đáy theo đường vát chéo, dùng đất dính (脂泥) để dán khớp nối – thân ấm hoàn chỉnh.
2. Đập thân thành hình pháp (打身筒成型法) – mở rộng từ phương pháp 1, dùng tay đập thành hình từ bên trong ống đất, một tay giữ gậy gỗ nhỏ đập vào thành ngoài.
3. Rèn thân thành hình pháp (镶身筒成型法) – phù hợp với ấm vuông.
Theo kích thước sản phẩm, chế tạo mẫu gỗ, cắt phiến đất, dùng khuôn để rèn phiến đất, dán theo từng cạnh thành hình khối. Sau đó như “quanh thân” để chế tạo các bộ phận còn lại.
4. Hợp thân thành hình pháp (合身筒成型法) – phù hợp với các dạng ấm 2 phần thân như “Hợp tử”壶 (壶).
Cắt phiến đất, dùng dụng cụ tạo hình phần trên và dưới (2 nửa hình cầu), sau đó dán hai nửa lại bằng đất dính (脂泥) để hoàn chỉnh.
Quy trình “Toàn thủ công thành hình” (全手工成型) gồm những bước nào?
Các bước chính: nhào đất → cán dải đất → tạo ống thân → nối thân, đáy, nắp, vòi, quai → lắp ráp khớp kín → chế tác nắp và núm → mở miệng ấm → chỉnh sửa hoàn thiện → hạ lửa nung.
Toàn thủ công thành hình không chỉ yêu cầu kỹ năng thành hình, mà còn phải chọn lựa kỹ nguyên liệu, đảm bảo phẩm chất trước khi xuất lò.