“Khai phiến” là gì?

“Khai phiến” (开片) vốn là hiện tượng rạn tự nhiên xuất hiện trên bề mặt men của đồ gốm sứ. Nguyên nhân gây rạn có hai điểm chính:

Một là, trong quá trình tạo hình, đất sét bị kéo dãn theo một hướng nhất định, làm ảnh hưởng đến sự sắp xếp của các phân tử đất.

Hai là, do hệ số giãn nở giữa phần xương (坯) và lớp men không đồng đều, dẫn đến sự chênh lệch về tỷ lệ co rút trong quá trình nguội sau khi nung, tạo nên các vết rạn. Dòng sản phẩm nổi tiếng nhất có hiện tượng khai phiến là đồ sứ Cách Diêu (哥窑) thời Tống.

Dựa theo mức độ dày đặc và hình thức của vết rạn, có thể phân chia thành các loại như:

• Băng liệt văn (冰裂纹): vết rạn giống như băng nứt, các mảnh rạn chồng lớp lên nhau, có cảm giác lập thể. Còn gọi là “Thuẫn văn” (钝纹).

• Giải trảo văn (蟹爪纹): vết rạn có hình dạng gấp khúc như càng cua, còn gọi là “Cung văn” (弧纹).

• Ngư tử văn (鱼子纹): vết rạn giao nhau, tạo thành lưới nhỏ hình vảy cá, có viền góc cong mềm mại.

• Bách tạp toái (百圾碎): vết rạn dày đặc, tạo thành mạng lưới góc cạnh đều đặn, các mảnh nhỏ vụn và dày đặc hơn so với các loại khác.