Trang trí “điểm sa” (点砂装饰) trên ấm tử sa là gì?
Ví dụ như ấm Phúc Đấu (覆斗壶), sau khi thân ấm đã được tạo hình cơ bản, dùng cát tử sa đồng chất với đất thân ấm (có thể cùng màu hoặc khác màu), rải điểm lên toàn bộ hoặc một phần bề mặt ấm, tạo thành hoa văn như sao rơi, bông tuyết, cánh hoa, vân sóng, v.v.
Sau đó dùng dụng cụ gạt nhẵn, để bề mặt cát phẳng với thân ấm nhưng màu sắc hạt cát vẫn nổi rõ, rồi đưa vào lò nung. Kỹ pháp này gọi là “trang trí điểm sa” (点砂装饰).
Khác với “trộn cát” (掺砂) hay “pha cát” (调砂), điểm sa không làm thay đổi tính chất của đất tử sa. Kỹ pháp này bắt nguồn từ thời Minh.
Trang trí “phủ sa” (铺砂装饰) trên ấm tử sa là gì?
Khi thân ấm tử sa đã tạo hình nhưng vẫn còn độ ẩm nhất định, dùng các hạt tử sa đã nghiền mịn, có thể là nguyên sinh hoặc đã nung, màu đất khác nhau, rồi rải hoặc rắc lên bề mặt phôi còn ướt, sau đó dùng dụng cụ ép hoặc ấn các hạt cát này gắn chặt vào lớp bề mặt, kỹ thuật này gọi là “trang trí phủ sa” (铺砂装饰).
Phủ sa chỉ tác động đến bề mặt ngoài của ấm, mục đích trang trí, tạo điểm nhấn, giúp hoa văn cát nổi bật trên nền đất ấm, tạo sự tương phản rõ ràng về màu sắc giữa cát và thân ấm.
Phủ sa không có tác dụng tăng độ bền thân ấm, không làm thay đổi độ co ngót, không giúp giảm biến dạng hay nâng cao tỷ lệ nung thành công.
Chất lượng tử sa dùng để phủ sa phải cao hơn hoặc ít nhất bằng chất đất dùng làm thân ấm. Nếu chất sa thấp hơn (mềm hơn), trong quá trình chế tác dễ gây ra hiện tượng “kéo đuôi”, sau khi nung do độ co ngót lớn hơn có thể không kết dính tốt với thân ấm.