Ấm “Hổ Chuông” (虎镯壶)
“Hổ Chuông” là gì?
“镯” (âm: chún, đọc như “chuỳ”) là một loại nhạc khí bằng đồng xanh thời xưa, thuộc nhóm khí cụ gõ, còn gọi là “镯子”, cũng có tên là “镯轩”, “镯”。Dụng cụ này là sự kết hợp hình dáng của chuông và mộng, hình ống tròn, phần trên loe rộng, vai phình to, bụng thu nhỏ, đáy trũng, treo trên giá và dùng dùi gõ để phát âm.
Chiếc chuông cổ nhất từng biết đến xuất hiện vào thời Xuân Thu, tìm thấy ở Sơn Đông. Vào thời kỳ này, chuông chủ yếu dùng để điều phối quân đội. Trong sách 《Quốc Ngữ · Ngô Ngữ》 có viết:
“鼓丁宁，镯于，振铎。”
(Trống gióng lên đều đặn, chuông vang khắp, làm rung động lòng quân).
《Chu Lễ · Địa Quan · Cổ Nhân》 cũng ghi lại rằng:
“以金镯和鼓。”
(Dùng chuông kim loại phối hợp với trống).
Hình minh họa: 青铜镯子 (chuông đồng xanh cổ).
Chuông thường kết hợp với trống, trong chiến tranh dùng để điều binh khiển tướng, chỉ huy tiến thoái. Trong《淮南子 · 兵略训》có viết:
“两军相当，鼓镯相望。”
(Hai quân đối mặt, chuông trống tương ứng).
Núm chuông (nắp tay cầm) thường được đúc hình hổ, cũng có thể là hình ngựa, hình cầu, hình phượng hoặc trơn.
“Hổ chuông” là loại chuông có núm hình hổ. Trong đó, loại chuông có một con hổ là phổ biến, loại hai con hổ thì rất hiếm. Vào tháng 3 năm 1977, tại Tây Đài Tử, huyện Ấp, phát hiện một chuông đôi đầu hổ, giữa hai hổ có treo vòng tròn — là vật hiếm trong loại chuông hổ.
Hình minh họa: 双虎钮镯局部 (chi tiết chuông với núm đôi hình hổ).
Ấm “Hổ Chuông” (Minh · Tác giả: Từ Hữu Tuyền 徐友泉)
Thân ấm vai rộng, bụng thẳng, miệng lớn, vòi cong, quai góc.
Nắp tròn hình vòm, núm tròn trơn, viền eo có đường chỉ nổi quý phái.
Toàn bộ tạo hình mô phỏng chuông hổ cổ, dáng cổ kính dày dặn, đồng thời vẫn nhẹ nhàng và linh hoạt.
Phần viền tròn của nắp được giấu gọn vào bên trong miệng ấm, nắp và thân khít khớp.
Vòi ấm hình vòng, xuất phát từ giữa vai. Quai hình tai hai bên nối ngang đỉnh ấm, tạo cảm giác vươn lên mạnh mẽ.
Dưới đáy ấm có khắc dòng chữ:
“万历丙辰秋七月，友泉。”
(Tháng 7 mùa thu năm Bính Thìn niên hiệu Vạn Lịch, Tác giả: Hữu Tuyền)