Không khí trong lò nung

Khí quyển nung (烧造气氛) là gì?

Khí quyển nung là môi trường khí thể bên trong lò nung trong suốt quá trình thiêu thành ấm tử sa.

Thành phần khí gồm:

• Oxy (O₂) – đến từ không khí bổ sung từ bên ngoài

• Carbon monoxide (CO) và carbon dioxide (CO₂) – sinh ra từ nhiên liệu cháy và các phản ứng hóa học trong đất sét

Phân loại khí quyển nung

Có hai loại khí quyển chính trong nung gốm tử sa:

Về mặt kỹ thuật, “khí quyển” là toàn bộ không gian lò nung và thành phần khí, còn “ngọn lửa” chỉ là phần phát sáng trực tiếp trong quá trình cháy.

Tác động của khí quyển đến màu đất tử sa

Đất tử sa chứa nhiều khoáng kim loại, đặc biệt là oxit sắt – những khoáng này biến đổi màu sắc tùy theo khí quyển nung.

Nung trong khí quyển oxy hóa:

• Ở nhiệt độ dưới 1400°C, oxit sắt không tạo pha nóng chảy, không tạo lớp men lỏng.

• Trong khoảng 1150–1180°C, các khoáng chất khuếch tán chậm, sắt không tan chảy → cho ra màu:

  • Đỏ (nhiệt thấp)

  • Đỏ tím / Tím đỏ (nhiệt cao)

Nung trong khí quyển khử:

• Khoảng 1100°C, oxit sắt bắt đầu tan chảy, tạo pha lỏng.

• Nếu nung quá nhanh và bề mặt ấm khép kín trước khi khí thoát ra hết → dễ bị phồng rộp (泡泡).

• Màu sắc chuyển từ tím đỏ → tím đen (紫黑).

Kỹ thuật “nửa oxy hóa, nửa khử” – tạo hiệu ứng “biến hóa trong lò” (窑变)

• Giai đoạn đầu nung bằng khí quyển oxy hóa để ổn định kết cấu.

• Khi đạt nhiệt độ nhất định → chuyển sang khí quyển khử và “ủ lửa” (捂火) ở nhiệt cao.

• Giai đoạn này tạo ra hiệu ứng màu độc đáo, gọi là “diêu biến” (窑变) – mỗi ấm đều có màu khác nhau, không lặp lại, tăng giá trị nghệ thuật và sưu tầm.

Tóm tắt