Vì sao trên ấm tử sa đều có dấu ấn (ấn chương 印章)?
Khác với các ngành thủ công truyền thống, nơi thợ thủ công thường ẩn danh, như gốm Cảnh Đức Trấn (景德镇) vốn nổi tiếng khắp thiên hạ nhưng ít khi tìm được tên nghệ nhân vì sản xuất theo dây chuyền phân công hơn 20 công đoạn, thì ấm tử sa Nghi Hưng (宜兴紫砂壶) lại là tác phẩm do nghệ nhân độc lập hoàn thành – từ vê đất, tạo hình, chỉnh sửa đến hoàn thiện.
Chính vì mang đậm dấu ấn cá nhân, nên việc lạc khoản (落款) – tức ký tên, đóng dấu – trở thành thông lệ tất yếu. Trừ một số giai đoạn đặc biệt như thời “Cách mạng Văn hóa”, còn lại người làm ấm luôn trân trọng việc đề danh.
Một chiếc ấm thường có ít nhất ba dấu ấn chương, thường xuất hiện tại:
• Đáy ấm (壶底)
• Nắp ấm (壶盖)
• Quai ấm (壶把)
Tuy từng được dùng làm cống phẩm (贡品), nhưng ấm tử sa không bao giờ có quan diêu (官窑). Các dấu ấn như “Càn Long ngự chế” hay “Đại Thanh chế tạo” chỉ là mô phỏng, không thay thế được lạc khoản cá nhân.
Ngay cả khi sản xuất trong các mô hình như:
• Hợp tác xã (合作社)
• Xưởng tử sa (紫砂厂)
• Tập đoàn tử sa (紫砂集团)
thì tác phẩm vẫn xoay quanh cá nhân người nghệ nhân. Người mua, người sưu tầm hay thương nhân chỉ nhận tên người làm, không nhận tên đơn vị.
Từ xưa đến nay, giới chơi ấm luôn:
• Tôn trọng lao động cá nhân
• Đề cao ý thức tác giả
• Xem trọng trách nhiệm nghệ nhân và thương hiệu cá nhân
Như lời Lỗ Tấn (鲁迅) từng nói: đó là dấu hiệu của sự tự giác cá nhân – “人 的 自 我 觉 醒”.