Quá trình nung thành (烧成) ấm tử sa trải qua những giai đoạn nào?
Khi thân ấm (壶坯) được đưa vào lò nung (入窑烧制), quá trình biến đổi nhiệt độ có thể chia đại khái thành 8 giai đoạn:
1）Bốc hơi “kết hợp thủy” (结合⽔蒸发)
— Khi nhiệt độ lò đạt 105°C, nước ở trạng thái “kết hợp” trong thân phôi bắt đầu bốc hơi.
➡ Cần duy trì mức nhiệt này khoảng 30 phút rồi mới tiếp tục tăng nhiệt, nếu không thân ấm sẽ dễ bị nứt (开裂).
2）Thoát ra “cấu trúc thủy” (结构⽔逸出)
— Khi nhiệt độ tăng ổn định và đạt 500°C, nước ở dạng “cấu trúc” trong thân phôi bắt đầu phân giải và thoát ra.
3）Thạch anh giãn nở (⽯英体膨胀)
— Khi nhiệt độ đạt 573°C, các hạt thạch anh (石英颗粒) trong nguyên liệu đất bắt đầu giãn nở, thể tích tăng khoảng 0,84%, đồng thời xảy ra biến đổi dạng tinh thể (晶型转变).
4）Oxit hiển sắc (氧化物显⾊)
— Trong khoảng nhiệt độ 600°C ~ 1050°C, các oxit kim loại trong nguyên liệu đất bắt đầu phân giải, thân ấm bắt đầu hiển sắc (显色), hình thành màu men ban đầu.
5）Giữ nhiệt để định hình (保温求成型)
— Khi nhiệt độ lò nằm trong khoảng 1050°C ~ 1200°C, thân phôi bắt đầu kết khối (烧结) và định hình.
➡ Cần ngừng tăng nhiệt và giữ nhiệt khoảng 30 phút, nhằm cân bằng chênh lệch nhiệt độ trong lò.
6）Giảm nhiệt để tạo sắc độ (降温求⾊泽)
— Sau khi nhiệt độ trong lò đã ổn định, cần mở toàn bộ cửa lò và cửa thoát khói, hạ nhanh nhiệt độ xuống khoảng 700°C, rồi đóng lại lò ngay.
➡ Lúc này, sản phẩm đang ở trạng thái nửa chảy, giúp tạo độ bóng trên bề mặt mà không làm nứt thân ấm.
7）Thạch anh co rút (⽯英体收缩)
— Do thạch anh lại chuyển dạng tinh thể lần nữa ở 573°C, thể tích sẽ giảm 0,84%.
➡ Vì vậy, khi hạ từ 700°C xuống 400°C, cần giảm nhiệt chậm và đều, nếu không sản phẩm rất dễ nứt vỡ.
8）Làm nguội để chờ ra lò (冷却待出窑)
— Khi nhiệt độ lò giảm xuống dưới 400°C, việc làm nguội có thể nhanh hoặc chậm, bởi lúc này sự chênh lệch nhiệt độ không còn gây ảnh hưởng tiêu cực đến sản phẩm nữa.
Đây là chu trình nung chuẩn hóa, dùng trong tất cả các loại lò như 龙窑 (lò rồng), 倒焰窑 (lò đảo ngọn lửa), 梭式窑 (lò con thoi), 推板窑 (lò băng chuyền) hay 电窑 (lò điện) – nhưng tốc độ chuyển pha và không khí trong lò sẽ ảnh hưởng lớn đến kết quả cuối cùng.