Ấm cao viên

17-11-2025

Ấm “Đại Ẩn Nguyên” (Thời hiện đại – Chế tác bởi Cao Chấn Tự 高振宇)

Một mặt thân ấm được khắc dòng chữ:

“Mấy năm trước, tôi du ngoạn Nhật Bản, ghé thăm Bảo tàng Đông Kinh Cốc, bắt gặp một chiếc ấm tử sa mà Đại đức tăng Đại Ẩn Nguyên của chùa Hoàng Bích (黄檗山寺) ở Kyoto yêu thích sử dụng. Ấm được khắc đề: ‘Trà khí thanh hương, khách đến đều yêu thích’, là tác phẩm mô phỏng bởi Thời Đại Bân. Tôi vô cùng cảm động nên đem câu chữ này khắc lên thân ấm. Khi ấy cũng được tặng thư viện Hoàng Bích làm tư liệu nghiên cứu. Sau này lại đọc được bài thơ trà của thiền sư Ẩn Nguyên, lòng đầy cảm khái, liền mong muốn sao chép bài thơ này lên ấm tử sa mô phỏng Thời Đại Bân để lưu truyền hậu thế. Nay khắc thơ của thiền sư lên ấm, ngẫu nhiên trùng hợp với mối duyên cách nhau ba trăm năm. Chiếc ấm tử sa tử Chấn Tự cảm niệm mà viết nên, thư pháp do Từ Tú Đường 徐秀棠 đề bút.”

Mặt còn lại khắc:

“Trước cửa là cảnh hoang dã, đặc biệt dẹp sạch đất bằng, chỉ trồng cây trà Tứ Xuyên thật. Tường Hoàng Bích vọng lại tiếng nhà xưa, mây bay nhẹ tựa như đôi mắt mở ra an vui, câu chuyện quy tụ tình bằng hữu, một tách trà thanh nhã là phúc lành vô lượng, khiến người như thức tỉnh ký ức ngàn năm. Một đêm thu năm Khang Hy, bài thơ do thiền sư Ẩn Nguyên trồng trà ở Hoàng Bích đã được Từ Tú Đường ghi khắc lại trên thân ấm do Chấn Tự chế tác.”

Về Ẩn Nguyên (隱元, 1592–1673)

Tên tục là Lâm (林), tên thật là Long Kỳ (隆琦), người Phúc Kiến thời Minh mạt – Thanh sơ. Nguyên là cao tăng của chùa Vạn Phúc tại núi Hoàng Bích. Sau khi tham gia tiễn biệt quan thần kháng Thanh là Tiền Khiêm Nhạc ở Nam Minh, vào năm Vĩnh Lịch thứ 8 (tức năm Thuận Trị thứ 11 – 1654) đã vượt biển sang Nhật Bản, khai sáng phái Hoàng Bích tông Nhật Bản. Ông dẫn theo nhiều đệ tử, học vấn uyên bác, đa tài đa nghệ, có ảnh hưởng lớn đến Thiền học Nhật Bản lúc bấy giờ, bao gồm cả y học, thư pháp, hội họa, âm nhạc, thi từ, phong tục. Các nhà in danh tiếng thời Edo Nhật Bản cũng chịu ảnh hưởng sâu đậm từ ông.


Ấm “Cao Viên” 高圆壶 (Thời Thanh – đời Càn Long, chế tác bởi Phương Tăng Tam 方曾三)


Hình thức chuẩn mực, rực rỡ và chỉn chu. Núm, vòi, quai ấm đều được trang trí men lam; vai ấm vẽ hoa ý tưởng màu vàng; thân ấm dùng hoa văn băng băng màu lục nhạt làm nền; mặt chính chừa ô trống vẽ hai chim phượng hoàng tung cánh trong mây, hai bên chừa ô trống vẽ hình trúc, mẫu đơn và hoa cúc.