Điều phối khoáng (调砂) có phải là “đã có từ xưa”?

14-11-2025

Khoáng Tử Sa (紫砂矿) càng có mức độ hóa thạch cao thì tính chất khoáng càng cứng, độ kết dính càng tốt, sau khi nung thì độ thoáng khí càng tốt. Tuy nhiên, nếu chất đất tinh khiết, hàm lượng khoáng lớn, thì việc chế tác sẽ khó khăn, yêu cầu tay nghề cao, tỷ lệ thành phẩm thấp.

Nếu xét riêng từ góc độ độ thoáng khí, thì cấu trúc tinh thể càng chặt, chất lượng đất càng cao, thì việc chế tác sẽ càng khó; còn nếu có xu hướng hóa thủy tinh thì độ thoáng khí giảm, khiến việc chế tác trở nên dễ dàng hơn nhưng lại ảnh hưởng đến đặc tính khí khoáng.

Để không làm giảm chất lượng khoáng đất mà vẫn giảm độ khó chế tác, người ta cần nâng cao tính kết dính, độ dẻo và tỷ lệ thành phẩm của nguyên liệu.

Nhiều thế hệ thợ đã không ngừng tìm kiếm các loại khoáng vật gần giống đặc tính Tử Sa để phối trộn vào đất Tử Sa, việc này đã có từ xa xưa. Qua khai quật khảo cổ, trong các ấm cổ khai quật được có rất nhiều dấu vết của khoáng phối (trộn khoáng), như màu sắc, vết khoáng, v.v. — đó chính là bằng chứng rõ ràng về điều phối khoáng (调砂) thời cổ đại.

Hình thức điều phối khoáng sớm nhất gọi là “ni phối nê” (泥调泥) – nghĩa là dùng đất đỏ sống (红泥) cùng tồn tại trong mỏ với Tử Sa để trộn với nhau.