Quá trình theo nghề

Cố Tích Châu, sinh ra trong một gia đình tử sa tại Nghi Hưng, suốt đời gắn bó mật thiết với nghệ thuật ấm tử sa:

1. Xuất thân và khai tâm học nghệ

Ông sinh năm 1920 tại thôn Thượng Viên, xã Xuyên Bộ, huyện Nghi Hưng, tỉnh Giang Tô. Bà nội họ Thiệu là cháu gái của danh sư Thiệu Đại Hanh (邵大亨), có tài nghệ làm ấm xuất chúng, thường nhận đơn hàng từ các thương nhân lớn như Tiết Họa Hiên và Lang gia thương mại. Bà giỏi chế tác các kiểu dáng của Đại Hanh và các ấm nhỏ thời Thanh.

Cha ông – Cố Bỉnh Vinh (顾炳荣) – cũng là một nghệ nhân gốm nổi tiếng, kế thừa nghệ thuật làm ấm của dòng họ Cố.

Năm 12 tuổi, ông bắt đầu học nghề, theo học bà nội Thiệu thị và danh thủ “Vương ấm Tây” Sở Minh (储铭), đồng thời được hàng xóm là nghệ nhân nổi tiếng Trình Thọ Trân (程寿珍) tận tình dìu dắt. Ông học hỏi rộng khắp, chắt lọc tinh hoa từ nhiều trường phái.

2. Thành danh thời thanh niên

Nhờ kỹ thuật tinh xảo trong chế tác các ấm phục cổ, ấm Thạch Tiêu, ấm Tây Dương và các kiểu dáng mang phong cách Đại Hanh, ông nhanh chóng gây tiếng vang trong giới sưu tầm, được mệnh danh là “Tiểu Thọ Trân” (小寿珍), danh tiếng lan tới cả Thượng Hải.

3. Truyền thừa và phát triển

Khi người anh cả là Cố Cảnh Châu (顾景舟) vào làm hướng dẫn viên tại nhà máy tử sa, ông đảm đương trọng trách kế thừa kỹ nghệ làm ấm của dòng họ Cố.

Với tay nghề xuất chúng và phẩm hạnh đáng kính, ông được các khách hàng lâu năm như Tiết Họa Hiên ở Thượng Hải, Tề Lăng Ấn Xã ở Hàng Châu công nhận. Đồng thời, ông còn mở rộng thị trường ra Hồng Kông, Ma Cao và vùng Nam Dương.

Trong giai đoạn này, ông thường xuyên hợp tác với các danh họa, nhà thư pháp, nghệ nhân khắc như Đường Vân (唐云), Ngô Hồ Phàm (吴湖帆), Chu Cách Huân (诸葛勋), Trần Thiếu Đình (陈少亭), Nhâm Cảm Đình (任淦庭), làm tăng giá trị nghệ thuật cho tác phẩm.

4. Giao lưu và đổi mới (thập niên 1960)

Từ những năm 60, ông thường xuyên giao lưu với các danh thủ như Cố Cảnh Châu, Tưởng Dung, Từ Tổ Thuần, Cao Trang, Hoa Âm Đường, Hàn Mỹ Lâm, Vương Tam Đại, Chu Cách Huân… để trao đổi văn hóa tử sa và kỹ thuật làm ấm.

Ông cùng anh trai Cố Cảnh Châu thiết kế ra nhiều kiểu dáng kế thừa gia phong dòng họ Cố, phát triển thành các hệ thống kinh điển như “Thập bát thức Cố thị” (顾氏十八式), “Bát thức Cảnh Châu” (景舟八式), bao gồm các kiểu như:

• Tàng Lục Phương (藏六方)

• Ải Bát Phương (矮八方)

• Trĩ Cúc Đề Lương (鹧鸪提梁)

• Đề Bích Đề Lương (提璧提梁)

• Phục Cổ (仿古)

• Thạch Tiêu (石瓢)

• Tỉnh Lan (井栏)

• Bảo Lăng (宝菱壶)

Hai anh em được vinh danh là “Cố thị song kiệt” (顾氏双杰) – Hai anh tài của dòng họ Cố.

5. Danh vọng vang xa (thập niên 1980)

Từ thập niên 80, nghệ thuật tử sa ngày càng được quan tâm. Nhiều người chơi ấm và thương nhân từ Hồng Kông, Ma Cao, Đài Loan đổ về đặt hàng ấm tử sa của Cố Tích Châu. Các tác phẩm “Cố ấm” (顾壶) của ông được săn đón nồng nhiệt, cung không đủ cầu. Bốn công ty gốm lớn tại Hồng Kông và ông La Quế Tường (罗桂祥) nhiều lần đến tận nơi tìm mua.

6. Tinh thông nghệ nghệ – Kế thừa di sản họ Cố (1990–2000)

Từ thập niên 90, kỹ nghệ làm ấm của ông càng thuần thục nhưng sản lượng giảm dần. Sau chuyến đi Đài Loan của Cố Cảnh Châu, sức khỏe ông Cảnh Châu yếu dần, chị dâu Từ Nghĩa Bảo cũng đã qua đời, Cố Tích Châu đảm nhận việc chăm sóc anh trai, hai người gắn bó càng sâu sắc.

Năm 1996, Cố Cảnh Châu bị ngã phải nằm liệt giường, Cố Tích Châu một tay chăm sóc cho tới khi anh trai qua đời.

Trước khi mất, Cố Cảnh Châu giao lại cho ông toàn bộ dụng cụ, đất tử sa, các mẫu dấu triện, cùng các tác phẩm quý như Tàng Lục Phương, Phục Cổ…

Năm 2000, Cố Tích Châu cũng qua đời, kết thúc sự nghiệp huy hoàng trong giới tử sa. Tuy nhiên, các tác phẩm và nghệ thuật của ông vẫn được kế thừa và truyền lại đến ngày nay, ảnh hưởng sâu rộng.

Tóm tắt kỹ thuật

Cố Tích Châu xuất thân trong gia đình làm tử sa tại Nghi Hưng, bắt đầu học nghề từ năm 12 tuổi, tiếp thu tinh hoa từ nhiều bậc tiền bối, có nền tảng chế tác vững chắc.

Tác phẩm của ông bao gồm các kiểu dáng kinh điển như Phục Cổ (仿古), Thạch Tiêu (石瓢), Ấm Tây Dương (洋桶), Ấm Đại Hanh (大亨款).

Về kỹ pháp, ông giỏi phối đất và kỹ thuật tạo hình, đường nét trôi chảy, tạo dáng cổ kính nhưng vẫn linh hoạt. Ông thường hợp tác với các danh họa, nghệ nhân khắc chữ và thư pháp gia, tạo nên sự kết hợp hoàn mỹ giữa ấm tử sa và nghệ thuật truyền thống, làm rạng danh thêm cho kỹ nghệ của dòng họ Cố.