Ấm “Biển Viên” (扁圆壶)
Ai là người đầu tiên sáng tạo ra ấm “Biển Viên” (扁圆壶)?
Ấm Biển Viên (扁圆壶) do Lý Trọng Phương (李仲芳) sáng tạo vào thời Minh (明代).
Dân gian Nghi Hưng (宜兴) lưu truyền rằng: khi Lý Trọng Phương hoàn thành kiểu ấm “Biển Viên” mới, ông hớn hở bước vào xưởng của cha, cởi mũ thưa rằng: “Lão huynh, xem ấm con làm ra thế nào?” Phụ thân là Lý Mậu Lâm (李茂林) nhìn thấy ấm trên tay con, dáng dẹt tròn, vòi cong ngắn, bụng tròn, vai đầy, quai vòng, đáy phẳng – tạo hình thanh nhã độc đáo, đường nét uyển chuyển như mây nước, khí tượng như hoa sen vừa nhú trên mặt nước – không khỏi cảm khái: “Lão huynh già rồi, tiểu đệ nên tự lo lấy thôi!” Từ đó, người đời gọi ấm Biển Viên là ấm “Lão huynh” (老兄壶). Một thời, các nhà sưu tầm tranh nhau tìm mua “Lão huynh壶”.
Lý Trọng Phương vì vậy đặt tên chính thức là “Biển Viên” (扁圆) – do Lý Mậu Lâm (李茂林) là thân phụ.
Có người hỏi Lý Trọng Phương: “Cùng là đất tử sa, vì sao tay anh khéo đến mức biến đá thành vàng, ấm tựa vầng trăng tròn?” Ông đáp: “Ấm trà cũng như mỹ nhân – đầy đặn mà không béo, diễm lệ mà không tục, như ngọc giữa gió, như nước thu mây xuân – kiều diễm mà không lả lơi, dịu dàng mà không dâm đãng – đó mới là mỹ nhân, mà ấm đẹp cũng thế.”
Ấm Viên (圆壶) – Thanh triều • Gia Khánh (嘉庆) • Thiệu Lượng Sinh (邵亮生) chế
Dáng Biển Viên, miệng lớn viền môi, vòi ngắn thẳng, quai tròn, chân vòng (圈足). Nắp hơi lồi, núm tròn. Đáy khắc triện thư “Thiệu Lượng Sinh chế” (邵亮生制) bằng ấn dương văn. Dùng tử sa màu nâu hạt dẻ (栗色砂泥) điểm cát vàng, chất đất cực mịn. Tạo hình nhỏ gọn, tay nghề tinh xảo.
Gia tộc họ Thiệu (邵氏) ở Nghi Hưng là một danh gia làm ấm, từ đầu Thanh tới cuối Thanh – Dân Quốc có hàng chục nghệ nhân xuất sắc.
Ấm Biển Viên (扁圆壶) – Dân Quốc • Trình Thọ Trân (程寿珍) chế
Thân ấm tròn dẹt, mộc mạc đơn giản. Trên thân khắc dòng chữ: “Thục Cương Ngưu Lĩnh, Canh Vân” (蜀冈牛岭,畊云) – xem giải thích ở trang 1024. Mặt trong nắp khắc triện nhỏ “Thọ Trân” (寿珍), đáy khắc “Băng Tâm Đạo Nhân” (冰心道人). Đây là tác phẩm thời kỳ đầu của Trình Thọ Trân.

Ấm Biển Viên (扁圆壶) – Thanh triều • Đồng Trị – Quang Tự (同治光绪) chế
Một bộ gồm 3 ấm giống kiểu dáng, làm từ 3 loại đất tử sa khác nhau. Dáng thân tròn dẹt, vai phẳng, cổ đứng, nắp ép, núm tròn phẳng. Nắp phẳng khắc chỉ tuyến, vòi thẳng, quai tròn mang hơi hướng vuông, phối hợp với thân tạo sự chuyển đổi phẳng – rõ đường góc cạnh, lấy tròn làm chính, gợi vuông trong tròn. Đáy ấm khắc nhàn chương: “Bế môn tức thị thâm sơn” (闭门即是深山). Xem giải thích ở trang 1024.