Các kỹ thuật trang trí trên ấm tử sa

25-09-2025

Tên Kỹ ThuậtTên Tiếng TrungĐặc Điểm & Quy TrìnhGiá Trị & Ứng Dụng
Nê Hội (Trộn Đất)泥绘 (Ní Huì)Đặc điểm: Dùng đất tử sa dạng bùn nhão (cùng hoặc khác màu với thân ấm) để vẽ trực tiếp lên bề mặt, tạo hình nổi hoặc phù điêu.
Quy trình: Sau khi ấm được nung lần đầu (nung sơ bộ), nghệ nhân dùng bút chuyên dụng vẽ bằng bùn đất, sau đó nung lại lần nữa để kết dính.
Giá trị: Tạo cảm giác chân thực, sống động, có chiều sâu như một bức tranh. Thể hiện trình độ điêu luyện của nghệ nhân.
Ứng dụng: Vẽ phong cảnh, thư pháp, hoa lá.
Miêu Kim (Vẽ Kim)描金 (Miáo Jīn)Đặc điểm: Dùng bột vàng nguyên chất hoặc bột kim loại quý (bạc, bạch kim) pha với dầu để vẽ lên hoa văn đã được khắc chìm.
Quy trình: Ấm được nung xong hoàn toàn. Nghệ nhân dùng bút lông mảnh vẽ kim loại lên các đường rãnh đã khắc sẵn, sau đó nung lại ở nhiệt độ thấp để kim loại bám dính.
Giá trị: Tăng vẻ sang trọng, lộng lẫy, tương phản giữa nền đất mộc mạc và đường nét lấp lánh.
Ứng dụng: Trang trí hoa văn cầu kỳ, thư pháp, làm nổi bật chi tiết.
Pháp Lang (Men Màu)珐琅 (Fà Láng) / 彩釉 (Cǎi Yòu)Đặc điểm: Sử dụng men màu (làm từ thủy tinh và khoáng chất) để trang trí lên bề mặt ấm.
Quy trình: Ấm được nung sơ bộ -> tô/vẽ men màu lên -> nung lại ở nhiệt độ phù hợp để men chảy và kết dính. Kỹ thuật này ảnh hưởng từ đồ đồng Pháp Lang thời Minh-Thanh.
Giá trị: Màu sắc rực rỡ, bền màu. Tuy nhiên, lớp men có thể làm giảm khả năng "thở" của đất.
Ứng dụng: Tạo các họa tiết màu sắc sinh động, phức tạp.
Khắc Trổ (Khắc Chìm/Nổi)雕刻 (Diāo Kè)Đặc điểm: Kỹ thuật cơ bản và phổ biến nhất. Dùng dao khắc chuyên dụng (bàng tiên) để khắc chữ hoặc họa tiết lên thân ấm mềm.
Quy trình: Thực hiện khi thân ấm còn ở độ ẩm vừa phải (da ráo). Có hai dạng: Khắc chìm (khắc vào sâu bề mặt) và Khắc nổi (gọt đục xung quanh để họa tiết nổi lên).
Giá trị: Tôn vinh vẻ đẹp thuần túy của chất liệu đất, thể hiện thư pháp và hội họa tinh tế.
Ứng dụng: Khắc thơ, thư pháp, tranh thủy mặc (sơn thủy, hoa điểu).
Tương Ti (Khảm Đất)镶锡 (Xiāng Xī) / 镶嵌 (Xiāng Qiàn)Đặc điểm: Khảm các chất liệu khác (như thiếc, ngà, xà cừ, gỗ quý) vào thân ấm.
Quy trình: Tạo rãnh trên thân ấm -> khảm vật liệu vào -> mài phẳng. Kỹ thuật này đòi hỏi độ chính xác cao vì tỷ lệ co ngót của đất và vật liệu khảm khác nhau.
Giá trị: Độc đáo, kết hợp tinh xảo giữa gốm và các vật liệu quý. Thường được dùng để sửa chữa ấm cổ.
Ứng dụng: Khảm hoa văn viền, điểm nhấn.
Đoàn Nê (Đắp Nổi)堆泥 (Duī Ní)Đặc điểm: Tương tự Nê Hội nhưng ở mức độ dày hơn, tạo hình khối nổi rõ rệt, có tính điêu khắc cao.
Quy trình: Dùng đất dẻo đắp từng lớp lên thân ấm để tạo hình 3D (rồng, phượng, hoa lá...).
Giá trị: Tạo hiệu ứng hình khối mạnh mẽ, sống động, thể hiện kỹ thuật điêu lựu đỉnh cao.