Trần Tiểu Thính, nghệ nhân tử sa đương đại, là truyền nhân chính tông của dòng “ấm Nhân Văn Mạn Sinh (曼生人文壶)”, người kế thừa “Mạn Sinh Thập Bát Thức (曼生十八式)”.
• Ông sinh năm 1944 tại trấn Đinh Thục, thành cổ gốm Nghi Hưng.
• Ông nội là Trần Thiếu Đình (陈少亭) – một trong mười đại danh thủ khắc gốm thời Dân Quốc, cùng với Nhâm Cảm Đình (任淦庭) và Chu Cách Huân (诸葛勋) được tôn là “Tam kiệt khắc gốm”.
• Năm 1958, ông vào học tại trường trung học Tử Sa, đến năm 1960, với thành tích xuất sắc, được tuyển vào Nhà máy thủ công mỹ nghệ Tử Sa.
Tại đây, ông được ông nội Trần Thiếu Đình tận tâm truyền dạy, sau đó còn được hai bậc thầy danh tiếng là Nhâm Cảm Đình (bậc thầy khắc gốm) và Cố Cảnh Châu (顾景舟) (bậc thầy chế ấm) trực tiếp chỉ dạy, giúp kỹ nghệ chế ấm và khắc gốm của ông tiến bộ vượt bậc.
• Năm 1970, ông tiếp tục học nâng cao tại Học viện Mỹ thuật Công nghiệp Trung ương.
• Từ thập niên 1980, nhiều tác phẩm của ông được Bảo tàng Đồ trà Hồng Kông, Học viện Mỹ thuật Công nghiệp Trung ương sưu tầm hoặc chọn làm quà tặng ngoại giao quốc gia.
• Năm 1980, dưới sự tiến cử của thầy là Cố Cảnh Châu, ông gia nhập lớp đặc nghệ Tử Sa, thực hiện phục chế các danh tác cổ dựa theo mẫu từ nhà sưu tập nổi tiếng La Quế Tường (罗桂祥) tại Hồng Kông, đặt nền móng vững chắc cho trình độ tử sa hiện đại.
Giới thiệu kỹ nghệ
Mạn Sinh Thập Bát Thức (曼生十八式) là 18 kiểu ấm kinh điển do Trần Hoằng Thọ (陈鸿寿) – tự Mạn Sinh (曼生), một trong “Tây Lăng bát gia”, họa gia – thư pháp gia – nhà thiết kế tử sa thời Thanh – thiết kế; do anh em nghệ nhân Dương Bằng Niên (杨彭年) và Dương Phụng Niên (杨凤年) trực tiếp chế tác.
18 kiểu ấm gồm:
Thạch Tiêu (石瓢), Thạch Diêu Đề Lương (石铫提梁), Khước Nguyệt (却月), Bán Ngõa (半瓦), Bách Nạp (百纳), Hoành Vân (横云), Tỉnh Lan (井栏), Hợp Hoan (合欢), Kỳ Liêm (棋奁), Bầu Qua (匏瓜), Tam Túc Nhũ Đỉnh (三足乳鼎), Hồ Lô (葫芦), Lạp Âm (笠荫), Biển Thạch (扁石), Bán Qua (半瓜), Diên Niên (延年), Cô Lăng (觚棱), Nhũ Đinh (乳钉).
Thực tế, “Mạn Sinh Thập Bát Thức” chỉ là cách gọi khái quát – có thống kê cho rằng số lượng ấm Mạn Sinh lên tới gần 40 kiểu. Ngoài 18 kiểu trên, còn có các dáng như Nam Qua Đề Lương (南瓜提梁), Phỏng Cổ Tỉnh Lan (仿古井栏), Kính Ngõa, Hợp Bàn… cũng được xem là danh phẩm Mạn Sinh.
Đặc điểm ấm Mạn Sinh: hình dáng đơn giản dứt khoát, khắc đề từ sâu sắc hàm súc, bố cục thư pháp – triện khắc tinh tế hài hòa với thân ấm, trở thành kiệt tác bất hủ trong nghệ thuật tử sa.
Thành tựu tiêu biểu
• 1980: Tác phẩm “Ấm Tây Dương” (洋桶壶) đạt giải Nhất tại cuộc thi quốc tế đầu tiên về tinh phẩm gốm sứ, đồng thời đạt giải Nhất toàn quốc.
• 1990: Nhận bằng khen danh dự từ Bộ Công nghiệp nhẹ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
• 1994: Tham gia xuất khẩu đơn hàng ngoại tệ, được giới chơi ấm ở Singapore, Malaysia… ưa chuộng.
• Liên tiếp tham gia thiết kế – giám sát sản xuất ấm tử sa cấp quốc gia cho sự kiện “Hồng Kông hồi quy 1997” và “Ma Cao hồi quy 1999”.
• 2002: Tác phẩm “Cảnh Châu Thạch Tiêu” (景舟石瓢) được Học viện Mỹ thuật Trung ương sưu tầm.
• 2004: Tác phẩm “Tỉnh Lan” (井栏壶) được chọn làm quà mừng của Chính hiệp Toàn quốc gửi đến đại biểu Tây Tạng.
• 2006: Tác phẩm được Trung tâm Sưu tập Thế giới Hồng Kông thu nhận vĩnh viễn.
• 2007: Tham gia thiết kế – chế tác ấm tử sa cấp bộ trưởng tại Hội chợ Trung Quốc – ASEAN.
• 2008: Tháng 5, tham gia buổi đấu giá từ thiện “Tử sa gửi tình chân – Tấm lòng về vùng thiên tai” và quyên tặng tác phẩm cho Chính quyền khu Tây Hương Đường, thành phố Nam Ninh.
Tư liệu tham khảo
• Trần Mạn Sinh (陈曼生, 1768–1822), tên thật Hoằng Thọ (鸿寿), người Tiền Đường (nay là Hàng Châu, Chiết Giang), họa gia, kim thạch gia, và là nhà thiết kế ấm tử sa trứ danh thời Thanh. Là một trong “Tây Lăng bát gia”, ông tinh thông triện khắc, giỏi thư pháp thể Lệ và Hành, bố cục độc đáo, bút lực hùng hậu. Năm Gia Khánh thứ 21 (1816), ông nhậm chức tại Lật Dương – Nghi Hưng, gặp gỡ Dương Bằng Niên và cùng sáng tạo ra Mạn Sinh Thập Bát Thức, góp phần làm nên thời kỳ đỉnh cao nghệ thuật tử sa cuối Thanh.
• Trần Thiếu Đình (陈少亭) – danh thủ khắc gốm nổi bật cuối Thanh – đầu Dân Quốc. Từng tham gia thư khắc trên các tác phẩm tử sa như “Ấm Tứ Phương Trúc Đỉnh” của Phạm Đại Sinh (范大生), với đề từ: “扫雪开松径,疏泉遇竹林” (Quét tuyết mở lối tùng, suối róc rách gặp rừng trúc).
Tác phẩm này từng đoạt giải tại Triển lãm quốc tế Panama 1915, giành vinh quang cho nghệ thuật truyền thống Trung Hoa. Nhiều tác phẩm mang dấu “Trần” của ông được xem là tinh phẩm khắc tuyệt kỹ.