Quặng đất sét tử sa (紫砂泥矿) là một loại khoáng sản quý hiếm, nổi tiếng với đặc tính độc đáo, được sử dụng rộng rãi trong chế tác ấm trà và đồ gốm cao cấp. Việc hiểu rõ về cấu trúc và sự phân bố của nó trong lòng đất là vô cùng quan trọng. Theo nghiên cứu, quặng đất sét tử sa thường phân bố theo chiều dọc với các lớp địa chất đặc trưng.
Dưới đây là mô tả chi tiết về các tầng phân bố của quặng đất sét tử sa, từ trên xuống dưới:
1. Lớp "Giá đầu" (架头) Đây là lớp đất tạp nằm ở trên cùng.
2. Lớp "Long cốt" (龙骨) Dưới lớp "Giá đầu" là lớp đá đặc biệt cứng, được gọi là "Long cốt". Trong lớp này, đôi khi có thể tìm thấy vật liệu khoáng "Lục nê" (绿泥).
3. Lớp "Giáp nê" (夹泥) Nằm dưới lớp "Long cốt" là quặng đất sét tử sa phân bố ở tầng trên, lẫn tạp và cộng sinh với các loại khoáng chất khác, tục gọi là "Giáp nê".
4. Lớp "Ô nê" (乌泥) Tiếp theo là lớp nguyên liệu "Ô nê", thường được sử dụng để làm khuôn đúc cát.
5. Lớp "Để tào thanh" (底槽青) Dưới lớp "Ô nê" là một lớp quặng đất sét tử sa khá tinh khiết, có độ dày khoảng 50 cm, được biết đến với tên gọi "Để tào thanh". Đây là một trong những loại đất sét tử sa được đánh giá cao.
6. Lớp "Bạch ma tử" (白麻子) Tiếp xuống dưới là lớp vật liệu "Bạch ma tử", dùng để pha chế nguyên liệu gốm thô.
7. Lớp "Giáp nê" (夹泥) (Tái xuất hiện) Dưới lớp "Bạch ma tử" lại là một lớp "Giáp nê" lẫn tạp và cộng sinh. Đáng chú ý, trong lớp này đôi khi có những loại hảo hạng với chất lượng tốt, kết cấu chắc khỏe và khả năng chịu nhiệt cao.
8. Lớp "Long cốt" (龙骨) (Dưới cùng) Cuối cùng, ở tầng sâu nhất, lại là một lớp "Long cốt" tương tự như lớp ở phía trên.
Sự phân bố theo chiều dọc này cho thấy tính phức tạp và đa dạng của các loại đất sét và khoáng chất trong cùng một khu vực khai thác. Việc hiểu rõ từng lớp giúp các nghệ nhân và nhà sản xuất lựa chọn được loại nguyên liệu phù hợp nhất cho từng sản phẩm, đảm bảo chất lượng và giá trị của đồ gốm tử sa.